Lễ gia tiên là một nghi thức lâu đời và vô cùng thiêng liêng trong đám cưới của người Việt. Vậy lễ gia tiên là gì? Các nghi thức làm lễ gia tiên của ba miền có gì khác nhau? Hãy cùng September Studio tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
1. Lễ gia tiên là gì?
Lễ gia tiên hay cúng gia tiên là một trong những thủ tục cưới hỏi quan trọng và không thể thiếu trong đám cưới của người Việt. Điều này được xem là một nghi lễ văn hóa nhằm mục đích báo cáo với tổ tiên, ông bà về lễ cưới của cặp đôi mới. Nghi lễ gia tiên cũng được xem là lễ ra mắt cô dâu, chú rể với gia đình 2 bên. Trong ngày cưới, cô dâu và chú rể sẽ cùng thắp hương lên bàn thờ để bày tỏ lòng biết ơn đối với dòng tộc.
2. Ý nghĩa của lễ gia tiên
Theo âm Hán Việt thì “gia” có nghĩa là “gia đình”. Còn “tiên” sẽ mang 2 nét nghĩa khác nhau. Ý nghĩa thứ nhất thì từ “tiên” có thể là “Đầu Tiên”, “Trên Hết” hoặc là “Trước Hết”. Ngoài ra thì “tiên” còn mang ý nghĩa là “tổ tiên”. Do đó, nếu xét trên 2 ý nghĩa trên thì lễ gia tiên chính là buổi lễ đầu tiên của gia đình hoặc buổi lễ ra mắt gia đình và tổ tiên.
3. Khi nào nên tổ chức lễ
Nghi thức làm lễ gia tiên sẽ được tiến hành ở cả lễ ăn hỏi và lễ cưới của các cặp đôi. Cụ thể:
- Trong lễ ăn hỏi: sẽ diễn ra ở nhà gái. Khi tiến hành lễ gia tiên nhà gái cả cô dâu và chú rể đều cần thắp hương lên bàn thờ gia tiên của nhà gái.
- Nghi lễ gia tiên trong ngày cưới: sẽ được thực hiện sau khi nhà trai và nhà gái đã chào hỏi lẫn nhau cũng như 2 bên gia đình đã đồng ý việc cưới hỏi của 2 cháu.
4. Tổng hợp các nghi lễ gia tiên trong ngày cưới
4.1. Nghi lễ tại nhà trai
Lễ gia tiên tại nhà trai sẽ được diễn ra ngay sau khi đoàn nhà trai đón được cô dâu về đến nhà. Thông thường, các gia đình miền Bắc và miền Trung thì mẹ cô dâu không được đưa con gái về nhà chồng. Tuy nhiên, nhiều gia đình ở miền Nam vẫn có mẹ ruột theo đoàn để tiễn con gái.
Khi đoàn đến nhà trai, cô dâu và chú rể sẽ thực hiện nghi lễ cúng gia tiên theo trình tự sau:
- Thành phần tham gia: đa số các gia đình chỉ có cha mẹ chú rể và cô dâu, chú rể thực hiện lễ gia tiên. Tuy nhiên, vẫn có một số gia đình đặt bàn thờ gia tiên ở phòng khách để tất cả các thành viên của đoàn đưa dâu có thể chứng kiến nghi lễ này.
- Nghi thức: bố mẹ chú rể sẽ thắp hương lên bàn thờ gia tiên và đọc bài khấn lễ gia tiên ngày cưới. Sau đó, cô dâu và chú rể sẽ thực hiện theo lời hướng dẫn của chủ hôn. Cuối cùng, sau khi thắp hương lên bàn thờ xong, cô dâu và chú rể sẽ cúi lạy bố mẹ và những người lớn trong dòng họ.
4.2. Nghi lễ tại nhà gái
Lễ gia tiên nhà gái được diễn ra lúc nhà trai đến nhà gái thưa chuyện hôn nhân và ngỏ ý đón cô dâu về nhà mình, dưới sự đồng ý của nhà gái. Trước khi đón cô dâu về nhà chồng, cô dâu, chú rể sẽ cùng thắp hương lên bàn thờ gia tiên nhà gái. Nghi thức diễn ra như sau:
- Thành phần tham gia: sẽ chỉ có bố mẹ nhà gái và cô dâu chú rể ở lễ gia tiên lúc này. Bố mẹ chú rể sẽ không được tham gia lễ gia tiên ở nhà gái.
- Nghi thức: bố mẹ cô dâu hoặc trưởng tộc sẽ thắp hương và đọc bài khấn để báo cáo với tổ tiên. Cô dâu, chú rể sẽ thắp hương dưới sự hướng dẫn của người lớn. Thông thường lễ gia tiên nhà gái diễn ra khá nhanh, để kịp giờ lành đón dâu.
